چرا خصوصی سازی جنگ افغانستان خطرناک است؟

خبرگزاری یاش: خصوصی‌سازی یا سپردن جنگ افغانستان به شرکت‌های امنیتی خصوصی، اخیرا بار دیگر بحث‌ها و نگرانی‌هایی را در این مورد مطرح کرده است.

ایریک پرنس، بنیانگذار شرکت امنیتی بلک‌واتر که رابطه دوستی نزدیکی با دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا دارد، در تلاش برای متقاعد کردن رئیس‌جمهور امریکاست تا جنگ در افغانستان به شرکت امنیتی خصوصی وی واگذار شود.

واگذاری جنگ افغانستان به شرکت‌های امنیتی خصوصی، سال گذشته به عنوان یکی از گزینه‌ها در راهبرد امنیتی اداره دونالد ترامپ در مورد جنگ افغانستان نیز مطرح بود. ایریک پرنس، رئیس شرکت بلک‌واتر طرح خصوصی‌سازی جنگ افغانستان را به حکومت ترامپ پیشنهاد کرد که در آن استخدام ۵۵۰۰ فرد نظامی قراردادی خصوصی نیز پیشنهاد شده بود.

آقای پرنس اخیرا در مصاحبه با یک رسانه خصوصی در کابل نیز از تلاش‎هایش برای واگذاری جنگ افغانستان به شرکت‌ امنیتی خصوصی خود دفاع کرده است. او گفته در صورتی‌که طرحش پذیرفته شود با به‌کارگیری مربیان نظامی قراردادی، تنها در مدت «شش ماه» به جنگ در افغانستان می‌تواند پایان بخشد.

نگرانی‎ها از خصوصی‌سازی جنگ

بحث خصوصی‌سازی جنگ افغانستان اما در میان سیاسیون و دولتمردان افغانستان نه تنها مورد توجه قرار نگرفته بلکه با مخالفت شدید جناح‌های مختلف سیاسی مواجه شده است. شماری از فعالان اجتماعی و سازمان‌های مدنی در مورد پیامدهای خصوصی‌سازی امنیت افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند.

آگاهان نظامی نیز این طرح را ناکام و در مورد پیامدهای آن هشدار می‌دهند. عتیق الله امرخیل از جنرالان بازنشسته کشور معتقد است سپردن جنگ افغانستان به شرکت‌های امنیتی خصوصی، نه تنها از شدت جنگ نمی‌کاهد بلکه جنگ و ناامنی‌ها را در کشور بیشتر خواهد کرد.

آقای امرخیل در گفت‌وگو با خبرگزاری یاش در این مورد می‌گوید: «واگذاری جنگ افغانستان به شرکت‌های خصوصی به هیچ صورت به کاهش جنگ کمک نمی‎کند، بلکه جنگ و ناامنی را بیشتر خواهد کرد». او معتقد است که با خصوصی‌سازی جنگ، شرکت‌های قراردادی مسئولیت‌پذیری‌ لازم را نخواهند داشت که این امر باعث افزایش تلفات ملکی و در نهایت منجر به شکل گیری اعتراضات و خیزش‌های مردمی علیه امریکا خواهد شد.

عبدالحفیظ منصور، از اعضای مجلس نمایندگان نیز خصوصی‌سازی جنگ در کشور را باعث افزایش دامنه جنگ و خشونت می‌داند. آقای منصور می‌گوید به سه دلیل این طرح موفق نخواهد بود: «اول این‌که یک شرکت تجاری است و به‌خاطر منفعت خود احتمالا نخواهد خواست تا جنگ در کشور را پایان دهد. دوم شرکت‌ها به اندازه دولت‌ها مسئولیت‌پذیر نیستند و سوم این‌که این شرکت سابقه نقض حقوق بشری فراوان داشته و در آینده در افغانستان نیز این نگرانی وجود دارد».

از سویی این نگرانی نیز مطرح است که نیروهای امنیتی افغانستان، به‌ویژه نهادهای کشفی در خلاء معلوماتی قرار خواهند گرفت و هیچ تضمینی مبنی بر اینکه این قراردادی‌ها معلومات مؤثق را با ادارات امنیتی شریک بسازند، وجود نخواهد داشت. از سویی هم، علاقه‌مندی و تعهد ناتو و امریکا برای تقویت نیروهای امنیتی افغانستان کمتر خواهد شد.

واکنش حکومت افغانستان

حکومت افغانستان در سطوح مختلف نسبت به طرح خصوصی‌سازی جنگ در کشور به شدت مخالفت کرده و حتی در مورد بازپرسی از طراحان آن هشدار داده است.

اشرف غنی رئیس جمهور، روز گذشته (جمعه، ۱۳ میزان) در جریان سفرش به ولایت بلخ طی سخنانی گفته کسانی‌که به دنبال خصوصی‌سازی جنگ در افغانستان اند، می‌خواهند کشور را به یک «پرتگاه» مبدل کنند. رئیس جمهور با متهم کردن طراحان این کار به تلاش برای استثمار منابع طبیعی افغانستان گفته: «جنگ در افغانستان در یک هزار سال خصوصی نمی‌شود».

شورای امنیت ملی نیز به نظریه خصوصی‌سازی جنگ در کشور واکنش تند نشان داده و گفته که مبارزه با «تروریسم» به رهبری نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان و با حمایت متحدان بین‌المللی این کشور ادامه خواهد یافت و دولت و مردم افغانستان تحت هیچ شرایطی اجازه نخواهند داد که مبارزه با تروریسم در کشور، خصوصی و به یک تجارت سود آور مبدل شود. این شورا گفته که تمامی گزینه‌های حقوقی را علیه کسانی که در تلاش خصوصی‌سازی جنگ در افغانستان هستند، بررسی خواهد کرد.

دیدبان حقوق بشر نیز هشدار داده که خصوصی‌سازی جنگ در افغانستان مردم غیرنظامی را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد و دولت‌های افغانستان و امریکا نباید اجازه بدهند سربازان قراردادی وارد جنگ افغانستان شوند.

در امریکا نیز پیش‌تر با وجود خوشبینی برخی مقامات دولت ترامپ از امکان اجرایی شدن این طرح، اما جیمز متیس، وزیر دفاع امریکا با طرح خصوصی‌سازی جنگ افغانستان مخالفت کرده و گفته «ایده جالبی نیست».

شرکت بلک واتر

ایریک پرنس، کمپنی بلک واتر را در ۱۹۹۷ تأسیس کرد. این کمپنی خدمات امنیتی را به‌گونه قراردادی به دولت فدرال امریکا و سازمان اطلاعاتی این کشور ارائه می‌کرد.

بلک‌واتر از اولین شرکت‌های امنیتی خصوصی بود که پس از سرنگونی دولت صدام حسین در عراق آغاز به کار کرد. اما پس از حادثه سپتمبر ۲۰۰۷ در عراق و کشته شدن ۱۴ شهروند عراقی در تیراندازی کارمندان این شرکت، پارلمان عراق مجوز فعالیت این شرکت امنیتی را لغو کرد. متهمان بلک‌واتر در عراق، در دادگاه‌ فدرال امریکا محاکمه و به حبس‌های طولانی مدت محکوم شدند.

این شرکت در افغانستان نیز از سال ۲۰۰۱ تاکنون بخش عمده قراردادهای نیروهای امریکایی را برعهده داشته است. آقای پرنس گفته در صورتی که طرحش پذیرفته شود، مأموران قراردادی خود‌ را تابع قوانین جزایی افغانستان می‌داند.

گفته می‎شود که همکاری‎های میان سازمان اطلاعات مرکزی امریکا و شرکت بلک‌واتر همواره نزدیک بوده و این شرکت در هشت سال گذشته حدود یک و نیم میلیارد دالر از راه فراهم کردن خدمات امنیتی برای نهادهای مربوط به دولت امریکا، درآمد داشته است.

اکنون در حالی که جنگ و کارزار مبارزه با تروریسم به حمایت و رهبری امریکا در کشور وارد هجدهمین سال خود شده، هنوز چشم‌اندازی روشنی از ختم جنگ به نظر نمی‌رسد.

غلام حسین الهام